Từ ngày 23 tháng Chạp, không khí tết bắt đầu lan tỏa khắp các gia đình Việt Nam khi mọi người bắt đầu chuẩn bị mâm lễ để cúng đưa ông Táo về chầu trời. Phong tục này không chỉ mang theo niềm tin về sự linh thiêng mà còn kể một câu chuyện cổ truyền về nguồn gốc và ý nghĩa của việc cúng đưa ông Táo.

Hãy cùng Nhomdongquan.vn Tìm hiểu rõ về nguồn gốc, phong tục này cùng các kiến thức chuẩn bị cho ngày 23 sắp tới.

Người dân thường mua cá chép đỏ về cúng ông Táo sau đó phóng sinh

Nguồn Gốc Tục Cúng Ông Táo

Theo TS Trần Long, Trưởng bộ môn Văn hóa Việt Nam, Tục cúng ông Táo có nhiều nguồn gốc khác nhau, nhưng chung quy liên quan đến một câu chuyện đầy tình nghĩa. Người Việt tin rằng ông Táo là biểu tượng của tình cảm gia đình và lòng hiếu thảo.

Câu chuyện kể về hai vợ chồng là Thị Nhi và Trọng Cao, sống trong tình cảnh không hạnh phúc. Thị Nhi rời bỏ nhà sau một cuộc cãi vã và gặp Phạm Lang, nên duyên vợ chồng. Khi Trọng Cao hối hận và tìm kiếm vợ, một sự hiểu lầm xảy ra dẫn đến cái chết của cả ba người.

Mâm cúng ông Táo có thể cúng chay hoặc cúng mặn

Tuy có nhiều biến thể của câu chuyện này, nhưng điểm chung là sự hiểu lầm và tình thương giữa ba người đã tạo ra Táo Quân. Phạm Lang trở thành Thổ công trông nom việc trong bếp, Trọng Cao là Thổ địa trông nom việc trong nhà, và Thị Nhi là Thổ kỳ trông nom việc chợ búa.

Ý Nghĩa của Việc Cúng Đưa Ông Táo

Mâm lễ cúng ông Táo không chỉ là nét văn hóa truyền thống mà còn là cách mọi gia đình bày tỏ lòng biết ơn và mong muốn nhận được những điều tốt lành. Có quan điểm cho rằng, việc cúng chuẩn chu ông Táo sẽ đảm bảo ông Táo báo cáo những điều tốt đẹp về gia đình trong năm vừa qua.

Mâm cúng ông Táo của gia chủ

Ngày 23 tháng Chạp được chọn là ngày ông Táo lên chầu Ngọc Hoàng để báo cáo về những sự kiện và tâm tư của dân gian. Việc chuẩn bị mâm lễ cúng ông Táo cũng đồng nghĩa với việc chuẩn bị cho cuộc họp tại “trời” để báo cáo và nhờ Ngọc Hoàng ban phước.

Tại Sao Ông Táo Cưỡi Cá Chép?

Truyền thuyết kể rằng cá chép vượt vũ môn hóa rồng, biểu tượng của sự thịnh vượng. Cá chép hóa rồng là biểu tượng của sức mạnh và may mắn đặc biệt. Do đó, cá chép có vai trò quan trọng trong việc trở thành phương tiện cho ông Táo khi lên trời.

Một quan điểm khác là cá chép vàng là loài cá tiên xưa sống trên Thiên đình. Vì phạm lỗi nên bị đày xuống trần gian, và chỉ vào ngày 23 tháng Chạp mỗi năm mới có cơ hội được ông Táo cưỡi về trời. Người dân chuẩn bị những điều tốt đẹp nhất để ông Táo có thể nói lời hay ý đẹp với Ngọc Hoàng.

Cá chép ngày 23 tháng chạp thường bán lẻ theo ký hoặc đếm số con

Phương thức Cúng Ông Táo

Khi cúng ông Táo, người ta thường đặt cá chép ở chậu trước bàn thờ ông Táo. Có nơi thả cá chép sống vào ao hồ gần nhà sau khi cúng. Đôi khi, người ta cũng thường đốt hình cá chép bằng giấy vàng mã. Phương tiện này thể hiện sự tôn trọng và lòng thành kính của người Việt đối với ông Táo.

Không chỉ là một nét văn hóa truyền thống, mâm lễ cúng ông Táo còn là dịp để mọi gia đình sum họp, bày tỏ lòng biết ơn và hi vọng cho một năm mới nhiều may mắn và thịnh vượng.